Doanh nghiệp không chỉ cần tuyển đúng người mà còn phải đầu tư phát triển con người một cách bài bản và hiệu quả. Do đó, hoạt động đào tạo ngày nay đã trở thành một chiếc lược phát triển cốt lõi. Nhằm đảm bảo đội ngũ luôn sẵn sàng thích ứng, đổi mới và phát triển bền vững. Hãy cùng Link Power khám phá bài viết dưới đây để hiểu rõ khái niệm, vai trò của phương pháp đào tạo. Cũng như phân tích được các phương pháp đào tạo phổ biến nhất hiện nay!
1. Khái niệm phương pháp đào tạo
1.1. Khái niệm
Phương pháp đào tạo là cách thức, công cụ hoặc hình thức mà doanh nghiệp sử dụng để truyền đạt kiến thức, kỹ năng và thái độ cần thiết cho người lao động nhằm nâng cao năng lực làm việc và hiệu suất cá nhân. Tùy thuộc vào mục tiêu đào tạo, nhóm đối tượng, ngân sách và đặc thù công việc mà doanh nghiệp có thể lựa chọn các phương pháp đào tạo khác nhau.
1.2. Vai trò
Không có một phương pháp nào là tối ưu cho mọi trường hợp. Hiệu quả đào tạo phụ thuộc vào khả năng kết hợp linh hoạt giữa các phương pháp, cũng như cách thức triển khai đồng bộ với chiến lược phát triển nhân sự của tổ chức.
Phương pháp phù hợp sẽ giúp người học tiếp thu nhanh hơn, áp dụng hiệu quả hơn và gia tăng động lực học tập. Ngược lại, nếu lựa chọn sai phương pháp, doanh nghiệp có thể tốn nhiều nguồn lực mà không tạo ra giá trị thực tế.
Vai trò cụ thể của phương pháp đào tạo trong doanh nghiệp gồm:
- Nâng cao năng lực chuyên môn và kỹ năng của nhân viên.
- Tối ưu hiệu suất công việc, giảm thiểu sai sót và chi phí vận hành.
- Phát triển đội ngũ kế thừa, chuẩn bị cho các vị trí lãnh đạo trong tương lai.
- Gia tăng sự gắn kết và cam kết của nhân viên với tổ chức.
- Thích ứng nhanh với thay đổi, đặc biệt trong thời đại công nghệ và tự động hóa.
2. Phương pháp đào tạo trong công việc
Các phương pháp đào tạo nhân lực này thường diễn ra ngay trong môi trường làm việc thực tế. Nhân sự thông thường được học thông qua trải nghiệm trực tiếp, dưới sự hỗ trợ của cấp trên hoặc đồng nghiệp. Ưu điểm của các phương pháp này thường mang lại hiệu quả cao và dễ điều chỉnh theo tình huống cụ thể.
2.1. Kèm cặp (Coaching)
Coaching là một phương pháp đào tạo cá nhân hóa, trong đó người huấn luyện (coach) không dạy trực tiếp mà sử dụng kỹ thuật đặt câu hỏi, lắng nghe và phản hồi. Giúp nhân viên tự khám phá giải pháp, phát triển kỹ năng và vượt qua rào cản công việc. Đây là một trong các phương pháp đào tạo nhân lực được sử dụng phổ biến và rộng rãi.
Coaching hiệu quả trong các tình huống:
- Nhân viên tiềm năng nhưng thiếu tự tin hoặc đang đối mặt với khủng hoảng hiệu suất.
- Quản lý tuyến đầu cần phát triển kỹ năng ra quyết định, giao tiếp hoặc quản trị nhóm.
- Nhân viên kỹ thuật cần nâng cao khả năng tư duy phản biện hoặc giải quyết vấn đề.
2.2. Luân chuyển công việc (Job Rotation)
Luân chuyển công việc là cách đào tạo bằng cách cho nhân viên trải nghiệm nhiều công việc. Nhân viên có thể chuyển đến các vị trí khác nhau trong phòng ban hoặc trong tổ chức với khoảng thời gian nhất định. Mục tiêu là giúp người lao động hiểu được toàn cảnh hoạt động của doanh nghiệp, phát triển năng lực đa nhiệm cho vai trò cao hơn trong tương lai.
Phương pháp này đặc biệt hiệu quả trong các chương trình phát triển đội ngũ kế thừa hoặc quản lý cấp trung. Nhân viên sẽ được học kỹ năng mới, rèn luyện tư duy hệ thống và tăng cường khả năng phối hợp giữa các bộ phận.
2.3. Đào tạo tại chỗ (On-site training)
Đào tạo tại chỗ là hình thức hướng dẫn và truyền đạt kiến thức ngay tại nơi làm việc, thường do cấp trên hoặc đồng nghiệp có kinh nghiệm đảm nhận. Ví dụ: hướng dẫn quy trình vận hành máy móc, giới thiệu công cụ phần mềm, hoặc các kỹ năng thực tế liên quan trực tiếp đến công việc hàng ngày.
Đây là phương pháp đơn giản, tiết kiệm chi phí và mang tính thực tiễn cao. Tuy nhiên, hiệu quả phụ thuộc nhiều vào năng lực truyền đạt của người hướng dẫn, cũng như khả năng tổ chức tài liệu, quy trình và chuẩn mực đào tạo của doanh nghiệp.
2.4. Cố vấn (Mentoring)
Mentoring là quá trình truyền đạt kiến thức, kinh nghiệm và định hướng nghề nghiệp giữa người cố vấn (mentor) và người được cố vấn (mentee). Khác với coaching tập trung vào kỹ năng và kết quả công việc, mentoring thiên về mối quan hệ dài hạn và sự phát triển toàn diện của người học.
Phương pháp này đặc biệt phù hợp với các chương trình phát triển lãnh đạo, định hướng tân binh hoặc xây dựng đội ngũ kế cận. Mentoring hiệu quả khi mối quan hệ giữa mentor và mentee được xây dựng trên sự tin tưởng, tôn trọng và cam kết cùng phát triển.
3. Phương pháp đào tạo ngoài công việc
Không phải mọi kỹ năng đều có cơ hội học hỏi trực tiếp tại nơi làm việc hằng ngày. Một số năng lực về kiến thức chuyên môn hoặc xu hướng mới của ngành đòi hỏi cập nhật thường xuyên. Người học cần được tiếp cận chúng thông qua môi trường học tập có hệ thống. Được thiết kế riêng biệt với không gian và thời lượng phù hợp. Ngoài các phương pháp đào tạo trong công việc, các phương pháp đào tạo nhân lực ngoài công cũng được các doanh nghiệp áp dụng dành cho nhân viên của mình.
Nhóm phương pháp đào tạo ngoài công việc dưới đây sẽ giúp nhân sự bổ sung tri thức chuyên sâu, cập nhật nhanh sự thay đổi của thị trường và phát triển một cách toàn diện hơn.
3.1. Hội thảo, hội nghị (Workshops/Seminars)
Đây là hình thức đào tạo phổ biến trong việc cập nhật xu hướng ngành nghề, nâng cao chuyên môn hoặc phát triển kỹ năng quản lý. Thông qua chia sẻ từ các chuyên gia đầu ngành, nhân sự có thể tiếp cận kiến thức mới, học hỏi các mô hình thực tiễn và mở rộng mạng lưới kết nối.
3.2. Đào tạo nội bộ
Đào tạo nội bộ là hình thức phổ biến, do doanh nghiệp tự tổ chức nhằm đáp ứng các nhu cầu đào tạo đặc thù. Nguồn lực giảng viên có thể đến từ chính đội ngũ quản lý, chuyên gia nội bộ, hoặc đối tác đào tạo bên ngoài được mời giảng dạy theo chương trình do doanh nghiệp thiết kế. Đây là cách giúp gắn đào tạo với thực tiễn vận hành. Đồng thời kiểm soát được nội dung, chi phí và mức độ phù hợp với văn hóa tổ chức.
Nội dung đào tạo thường xoay quanh quy trình, kỹ năng mềm, kiến thức chuyên ngành hoặc văn hóa doanh nghiệp. Duy trì việc đào tạo nội bộ thường xuyên sẽ tạo ra môi trường học tập chủ động và có tính kế thừa cao.
3.3. Đào tạo trực tuyến (E-learning/Online Training
Trong thời đại số, phương pháp đào tạo qua nền tảng trực tuyến ngày càng được ưa chuộng. E-learning mang lại sự linh hoạt về thời gian, địa điểm và tốc độ học tập. Nhân viên có thể học bất cứ lúc nào, phù hợp với lịch trình cá nhân và tiến độ công việc.
Ngoài ra, các hệ thống quản lý học tập (LMS) còn hỗ trợ doanh nghiệp quản lý kết quả, đánh giá tiến độ và điều chỉnh nội dung đào tạo linh hoạt. Tuy nhiên, để hiệu quả, doanh nghiệp cần đầu tư vào học liệu hấp dẫn, có tính tương tác và cơ chế khuyến khích học tập rõ ràng.
3.4. Mô phỏng (Simulation Training)
Đào tạo mô phỏng sử dụng các tình huống giả lập để người học trải nghiệm và xử lý trong môi trường tương tự thực tế. Lợi ích của phương pháp này là mang đến sự chủ động, mạnh dạn và tinh thần không ngại sai cho người học. Từ đó trau dồi kỹ năng ra quyết định, xử lý khủng hoảng và làm quen với các tình huống bất ngờ có thể ảnh hưởng tới hoạt động thực tế của doanh nghiệp.
3.5. Học qua trò chơi (Gamification)
Gamification là hình thức đưa yếu tố trò chơi vào trong nội dung đào tạo, như hệ thống điểm thưởng, bảng xếp hạng, thử thách, v.v… nhằm gia tăng sự hứng thú và động lực học tập cho người học. Đây là phương pháp đào tạo đặc biệt hiệu quả với thế hệ lao động trẻ, giúp họ chủ động tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên hơn.
Gamification phù hợp với các chủ đề đào tạo kỹ năng mềm, văn hóa doanh nghiệp, kỹ năng quản lý hoặc onboarding nhân sự mới. Tuy nhiên, doanh nghiệp cần thiết kế kịch bản học tập có mục tiêu rõ ràng, tránh biến thành trò chơi đơn thuần thiếu chiều sâu kiến thức.
3.6. Tham gia các khóa học bên ngoài
Doanh nghiệp cũng có thể tài trợ hoặc khuyến khích nhân viên tham gia các chương trình đào tạo chuyên sâu tại các trường đại học, viện nghiên cứu, tổ chức giáo dục uy tín. Đây là hình thức phù hợp để nâng cao trình độ chuyên môn, lấy chứng chỉ nghề nghiệp hoặc chuẩn bị cho các vị trí chiến lược trong tương lai.
Tuy chi phí cao và thời gian đào tạo kéo dài hơn, nhưng đây vẫn là khoản đầu tư dài hạn đáng giá. Nếu doanh nghiệp tài trợ cho việc tham gia học tập, cần nghiên cứu thật kỹ chương trình đào tạo trước khi tiến cử người. Doanh nghiệp cũng cần có chính sách khuyến khích nhân viên áp dụng kiến thức vào thực tế sau khi hoàn thành chương trình.
Tổng kết
Trên đây là các phương pháp đào tạo nhân lực trong và ngoài công việc được Link Power tổng hợp. Lựa chọn phương pháp đào tạo phù hợp là yếu tố quyết định hiệu quả phát triển nhân sự trong doanh nghiệp. Tùy theo mục tiêu và điều kiện tổ chức, doanh nghiệp có thể kết hợp linh hoạt giữa các phương pháp đào tạo nhân lực trong công việc và ngoài công việc.
Việc áp dụng đúng phương pháp đào tạo nguồn nhân lực trong doanh nghiệp sẽ giúp nâng cao năng lực cá nhân, tăng hiệu suất làm việc và xây dựng đội ngũ gắn bó lâu dài, từ đó tạo ra lợi thế cạnh tranh bền vững.